Columns & OpiniestukkenONL in de media

‘Plan voor derde jaar WW dreigt te ontaarden in een speeltje van de polder’

Het Financieele Dagblad (FD) publiceerde op dinsdag 30 mei 2017 het opiniestuk “Plan voor derde jaar WW dreigt te ontaarden in een speeltje van de polder” van Hans Biesheuvel. Het artikel gaat over het voornemen van de polder (VNO-NCW en de vakbonden) om via cao’s een derde jaar WW-uitkering regelen. Hieronder kunt u het artikel lezen.

Plan voor derde jaar WW dreigt te ontaarden in een speeltje van de polder

Eerder deze maand gingen FNV en CNV rollend over straat met VNO-NCW over het repareren van het derde jaar van de WW. Tegen heug en meug kwam er groen licht voor een plan van de Stichting van de Arbeid. Ik heb het aandachtig gelezen en acht het onverantwoord. Inhoudelijk en juridisch rammelt het. Er zijn principiële bezwaren vanwege ongelijkheid tussen werknemers onderling en er wordt een strategisch polderspel gespeeld zonder daar openheid van zaken over te geven.

Om het derde jaar te repareren is geprobeerd om private verzekeraars of het UWV te gebruiken als uitvoeringsinstantie. Daar werd de boot terecht afgehouden en er moest een omweg komen. Deze is gevonden door een private uitvoerder op te richten die premies ontvangt via ‘verzamel-cao’s’. Door het mechanisme van algemeen verbindend verklaren (avv) wordt iedereen die een reguliere cao toepast onder dit systeem gebracht. Officieel is het vrijwillig, maar in de praktijk zal het via het avv en door druk van de polder de facto verplicht zijn. Via de verzamel-cao’s leggen werknemers premie in via hun werkgever. De dekking en premiestelling loopt via een omslagstelsel.

Hans de Boer van VNO-NCW heeft aangegeven mee te werken, mits het niet leidt tot lasten voor werkgevers en administratieve rompslomp. Die voorwaarden zijn niet waar te maken. Zijn leden laten zich verleiden om met een stelsel akkoord te gaan, zonder zich te realiseren waar zij hun bedrijven mee opzadelen. Het plan maakt werken duurder en past in het patroon dat werkgeverschap opnieuw onaantrekkelijker wordt.

Het plan gaat spaak lopen. De premieberekening voor de dekking zit vol aannames. De premies beginnen laag, maar zullen sneller stijgen dan geschetst. Werkgevers en werknemers zien de loonruimte krimpen en willen andere afspraken. Als je wil stoppen met het derde WW-jaar loop je echter tegen de grenzen aan van het omslagstelsel waarin deelnemers rechtstreeks betalen voor uitkeringsgerechtigden. Door het algemeen verbindende karakter worden zij nog enige tijd binnenboord gehouden, maar uiteindelijk implodeert de verzamel-cao.

Op dat moment komt de vraag wie eindverantwoordelijk is voor de uitkering. Werkgever en werknemer zijn via arbeidsvoorwaarden gebonden. De werknemer heeft recht op een derde jaar. In het WW-plan is de werkgever alleen verzekerd bij de uitvoeringsinstantie voor de uitkeringsverplichting, de eindverantwoordelijkheid is niet weg. Het WW-plan heeft een clausule dat bij onvoldoende vermogen van de uitkeringsinstantie, de uitkering verlaagd wordt. Tel dit bij elkaar op en je weet dat werkgevers uiteindelijk de WW-reparatie betalen. Het gaat dan niet meer om enkele procentpunten premie, maar om de volledige uitkering. Als klap op de vuurpijl zelfs met terugwerkende kracht voor iemand die uit dienst is, maar oude rechten heeft opgebouwd.

In het inrichten van een private uitvoerder schuilen tevens principiële bezwaren. Het mechanisme staat niet op zichzelf en later worden allerlei andere zaken in het nieuwe systeem gefietst. De cao zoals ooit door de wetgever bedoeld wordt uitgehold. Langzaamaan privatiseer je de sociale zekerheid, zet je het op afstand van de politiek, en creëer je manieren om de fondsen te bestieren die verder afstaan van de werkvloer dan de cao-partijen nu. Medewerkers die niet onder een verzamel-cao vallen, staan qua sociale zekerheid buiten spel. Daarnaast gelden cao’s vanwege valide redenen vaak tot een maximumniveau. De verzamel-cao dreigt medewerkers buiten het bereik van hun cao te dwingen mee te doen.

Naast de uitvoeringsproblemen is een derde WW-jaar überhaupt onverstandig. Het draagt niet bij aan de duurzame participatie van mensen in het hele werkzame leven. Het geld kan beter benut worden voor investeringen in een leven lang leren en een persoonlijk ontwikkelingsbudget. Gemiddeld is er jaarlijks 1,5% extra loonruimte, moet hiervan de helft naar WW-premies?

Het plan ontaardt in een speeltje van de polder. Daar moeten we beducht op zijn. De lasten en het gedoe komen op het bord van ondernemers. ‘Mark my words’, als het doorgaat komt de ‘I told you so’ niet van mij, maar van boze medewerkers en ondernemers waarvan de euro’s in rook zijn opgegaan terwijl een groot deel van hun zekerheden is ingeleverd.

Het derde jaar WW dreigt te ontaarden in een speeltje van de polder