ONL in de media

Opinieartikel Trouw: Maatwerk-cao is oplossing voor impasse onderhandelingen

Opinieartikel Trouw: Maatwerk-cao is oplossing voor impasse onderhandelingen

Via deze link kan je het artikel zoals gepubliceerd in Trouw downloaden

Cao’s zoals we die kennen zijn ontstaan in de afgelopen 25 jaar. In die periode werden er steeds meer onderwerpen in opgenomen. De term ‘goede doelen’ werd geïntroduceerd. Daarmee werd bedoeld dat naast afspraken over loon, werktijden en scholing ook afspraken over de meest uiteenlopende zaken in cao’s opgenomen konden worden. Afspraken over extra vrije dagen wegens allerlei persoonlijke gebeurtenissen, over loopbaanbeleid, over werken op onregelmatige tijden of onder verzwarende omstandigheden. Ook ontziemaatregelen voor oudere én jongere werknemers, vaak vormgegeven met een toenemend aantal extra vrije dagen.

 

De bezwaren van veel werkgevers tegen in hun ogen ouderwetse cao’s hebben hiermee te maken. Zij opponeren tegen de veelheid van regelingen met een uniform karakter, die voor iedere medewerker op dezelfde manier gelden. Die systematiek wordt ook niet door iedere werknemer gewaardeerd. HR en personeelsafdelingen zijn van mening dat zij zónder al die cao-regelingen op een veel creatievere manier in zouden kunnen spelen op de uiteenlopende wensen en behoeften van individuele werknemers. In veel sectoren zijn deze afdelingen aan werkgeverszijde nauw betrokken bij de voorbereiding van cao-onderhandelingen en bij de beoordeling van het resultaat daarvan. Dat verklaart waarom werkgevers meer ruimte voor eigen invulling en uitwerking van cao-afspraken in afzonderlijke bedrijven willen. Niet eenzijdig, maar in samenspraak met de OR of personeelsvertegenwoordiging (PVT) of met individuele werknemers zelf.

 

Vakbonden verzetten zich tegen de vernieuwingsvoorstellen van werkgevers. Zij vinden dat de door werkgevers gewenste vernieuwing tot afbraak van cao’s leidt. Werkgevers zouden de gewenste ruimte kunnen gebruiken om cao-afspraken te versoberen of zelfs af te schaffen. Daaruit spreekt weinig vertrouwen in de OR en PVT en in individuele medewerkers. Dat erkennen vakbondsbestuurders ook wel. Maar zij achten lang niet elke OR en PVT in staat om zulke afspraken te maken en te bewaken. En zij vrezen het recht van de sterkste als cao-afspraken samen met individuele werknemers kunnen worden ingevuld en uitgewerkt. Dat zou tot ’tweedeling’ leiden tussen werknemers die wél en anderen die niet in staat zijn goede afspraken met werkgevers te maken. Deze tegengestelde posities leiden tot onwenselijke impasses en conflicten in cao-onderhandelingen.

 

Zouden de wensen van werkgevers kunnen worden gehonoreerd zonder daarbij aan de bezwaren van vakbonden voorbij te gaan? Want dat is waar de huidige crisis in cao-land om vraagt.  Wij denken dat maatwerk-cao’s dat mogelijk maken. Maatwerk-cao’s worden door werkgevers met vakbonden gesloten. In maatwerk-cao’s worden in elk geval de financiële afspraken gemaakt. Dat wil zeggen dat cao-partijen afspreken met welk percentage de financiële cao-afspraken geïndexeerd worden. Daardoor krijgen werknemers zonder dat ze daarover zelf hoeven te onderhandelen zekerheid over de financiële verbetering van hun arbeidsvoorwaarden. Zo wordt ook voorkomen dat werkgevers kunnen concurreren met de hoogte van de loonsverbetering. Maar de invulling en uitwerking van de maatwerk-cao moet volgens ons in de bedrijven plaatsvinden. Dat kan heel goed in overleg met de OR of PVT en met individuele werknemers. ICT-technologie kan daarbij helpen. Zo kan per bedrijf worden afgesproken of de overeengekomen indexering van de arbeidsvoorwaarden geheel wordt gebruikt voor loonsverhoging of deels voor extra vrije tijd of voor meer mogelijkheden voor scholing en ontwikkeling van medewerkers. Als er in een bedrijf geen nadere afspraken worden gemaakt geldt de maatwerk-cao zoals die door cao-partijen is afgesproken.

 

De overheid bemoeit zich niet met de inhoud van cao’s. Dat moet ook zo blijven. Maar de overheid legt cao’s wel op aan bedrijven die niet onder de cao vallen door ze algemeen verbindend te verklaren. Ook dat kan zo blijven. Maar daar zou wel de voorwaarde aan verbonden moeten worden dat de cao mogelijkheden biedt voor een bedrijfseigen invulling en uitwerking, zodat alleen maatwerk-cao’s nog voor algemeen verbindend verklaring in aanmerking komen.

 

Prof. Dr. Ton Wilthagen, Hoogleraar Arbeidsmarkt Universiteit Tilburg en directeur van ReflecT,

Henk Strating, Directeur HS Arbeidsvoorwaarden

Hans Biesheuvel, Initiatiefnemer ONL voor Ondernemers