Schaduwkabinet

• Innovatie is broodnodig

Telegraaf – woensdag 30 oktober

Het klinkt prachtig hoor, Schaduwminister van Innovatie…. Alleen, welke taken en verantwoordelijkheden heeft zo’n minister nu eigenlijk? Innovatie is een beladen begrip in Nederland. Ons land staat bekend om fantastische innovaties. Van de Deltawerken tot Stier Herman en van Philips tot de Senz stormparaplu, Nederland innoveert verdraaid goed voor zo’n klein landje!

Die prestaties zijn hard nodig. Sinds 2012 krimpt onze beroepsbevolking, dus de totale groep mensen van 15 tot en met 65 jaar die kan werken, namelijk. Juist de groei van deze groep was sinds de tweede wereldoorlog een belangrijke motor voor de economie. Maar die groei is voorbij en komt niet terug. Pensionado’s zagen tegelijkertijd hun pensioenvermogen slinken en zijn ook niet helemaal di economische groeimotor die we nodig hebben. Als we in Nederland dus extra economische groei willen genereren, zullen we slimme oplossingen moeten bedenken die onze arbeidsproductiviteit laten stijgen. Kortom, innovatie is broodnodig en economisch noodzakelijker dan ooit.

Met onze hogescholen en universiteiten zit het wel goed. Wie de Technocampus in Eindhoven, de ondernemers van Yes Delft of ACE, het Amsterdamse Center for Entrepreneurship bezoekt ziet dat innovatie en ondernemerschap springlevend zijn in Nederland.

Maar wat is innovatie nu eigenlijk? De omschrijving van het woord ‘innovatie’ in de Dikke van Dale is een teleurstelling. Er staat alleen maar: ‘de invoering van een nieuwigheid’. “Is dat echt alles?”, dacht ik toen ik dit ooit las. Hoef ik, als Minister van Innovatie in Hans Biesheuvels schaduwkabinet, alleen maar te zorgen dat er “nieuwigheden” worden ingevoerd? Zo simpel kan innovatiebeleid toch niet zijn?

De vraag dringt zich op wat er gebeurt er als er géén innovatiebeleid zou zijn. Zou de Iphone eerder zijn bedacht, of zou het een beter product zijn geweest als Steve Jobs ondersteund werd door een minister van Innovatie? Zou Harold Goddijn beter de weg hebben geweten als een minister hem had gesommeerd zijn eerste TomTom te produceren? En zou Edison echt sneller tot zijn gloeilamp zijn gekomen als hij minister was geweest? Natuurlijk niet! Deze markante, eigenzinnige kerels hadden visie, een droom en een duidelijk doel. Dit gaf ze de energie en het lef om net zo lang door te gaan tot ze succesvol waren.

Echte vernieuwing laat zich nauwelijks besturen. Sommige innovaties zijn puur toeval of, zoals de bekende gele memo-stickertjes, zelfs een briljante mislukking. Professor Paul Iske, de directeur van het Instituut voor Briljante Mislukkingen omschrijft het prachtig: “Je gaat op zoek naar de speld in de hooiberg, maar je vindt de mooie dochter van de boer!”

Dat sluit aan op de ervaringen van Bert Twaalfhoven, een van de beste serie-ondernemers die ons land ooit heeft gehad: “Ik heb 53 bedrijven opgericht, waarvan er 17 zijn mislukt. Het meest trots ben ik op die mislukkingen. Want failure is the mother of all succes.” Dat laatste is ook mijn persoonlijke ervaring. Juist door te falen maak je als mens een versnelde leercurve door. Edison gaf het na honderden mislukte pogingen om zijn eerste gloeilamp te produceren niet op, nee hij wist steeds beter hoe het niet moest. Dus kwam hij steeds dichter bij een poging die wel zou lukken.

Vrijheid is cruciaal om te kunnen innoveren. Creatieve geesten laten zich niet kooien in een wirwar van regels. Wel helpt het om de creativiteit in goede banen te leiden met een helder doel, een richtinggevende visie en een duidelijke afbakening van het werkgebied. Maar het allerbelangrijkste is de menselijke factor. Zonder talent, vertrouwen, creativiteit, vakmanschap en lef zouden er weinig innovaties zijn. Dus wie zorgt dat hij door opleiding, training en ervaring optimaal voorbereid is op zijn werk, heeft simpelweg een grotere kans op een innovatieve doorbaak.

Als er, ooit, daadwerkelijk een Minister van Innovatie zou zijn, heeft deze man of vrouw een prachtbaan. De ministeriële verantwoordelijkheid gaat er vooral om dat mensen kunnen dromen en zich veilig genoeg voelen om vanuit hun passie en creativiteit te durven falen. Want het vraagt verrassend veel lef en vertrouwen om broodnodige briljante mislukkingen te kunnen produceren. Zo’n minister van Innovatie hoeft alleen maar te zorgen dat ons land aan dit soort voorwaarden voldoet. Dus vooral niet te veel structuren. En véél minder regels. En laten we stoppen met de afreken- en afzeik-cultuur. Want daardoor durven steeds minder Nederlanders hun nek nog uit te steken.
Nu ik er nog eens over nadenk…: Misschien doet een minister van Innovatie zijn werk wel het allerbeste als hij juist helemaal niets doet…

Link naar Telegraaf