• Column Danny Mekic’

De column van Danny Mekic’ op Telegraaf.nl
vrijdag 22 november 2013

Automatisering en digitalisering als visieloos doel?

Automatisering en digitalisering zijn synoniemen geworden van goedkoper en efficiënter. Goedkoper en efficiënter; welke overheid wil dat nou niet in tijden van massabezuinigingen en de zoektocht naar lagere kosten, die bij een euro minder al geslaagd lijkt te zijn?

Als we doorgaan met visieloos automatiseren en digitaliseren, kunnen we op lange termijn alle denkbare banen in onze samenleving wegtechnologiseren, op die van programmerende ingenieurs na. Maar is dat wel de wereld waar we in willen leven? Een wereld die wordt gekenmerkt door een optimalisatieverslaving met digifetisjime als harddrug. Een wereld waarin mensen niet méér zullen zijn dan een bit of een byte, aangestuurd door een supercomputer. Een wereld waarin burgers niet langer worden vertrouwd door hun eigen overheid, maar moeten bewijzen een goed burger te zijn – door semi-vrijwillig of zelfs gedwongen digitaal bewijs af te staan. Ook de overheid wordt dan grotendeels een computer.

Veel van die visieloze pogingen met te weinig onderbouwing mislukken vervolgens: ze vallen óf veel te duur uit (de drie miljard euro kostende OV-chipkaart) óf ontbreken aan politiek draagvlak (300 miljoen voor het spionagekastje waar de kilometerheffing mee plaats zou vinden, die last minute werd afgeschoten) óf het blijkt geheel niet te werken – zoals bij de lancering van de nationale rampensite crisis.nl, die bij de perslancering al overbelast raakte terwijl het ons ook moet kunnen informeren als door het hele land de sirenes afgaan.

Artsen, rechters en politieagenten kunnen we vervangen door robotarmen, algoritmen en drone squads. Geen receptionisten meer, maar een computer met een soort Google als startpagina die je welkom heet. En over Google gesproken: als hun zelfrijdende auto de weg op gaat, zullen parkeer- en fileproblemen tot het verleden behoren. Geen botsingen een verkeersboetes meer, maar ook geen autoverzekeringen en schadeherstelindustrie.

En zo verandert de wereld in rap tempo en alle industrieën –die er nog niet klaar voor zijn– zullen worden geraakt. Wat is de grote visie achter al deze veranderingen? Automatisering en digitalisering. Want dat is goedkoper en efficiënter. Maar brengt dat wel de wereld waar we in willen leven?
En terwijl bedrijven en branches hun eigen positie nog aan het bepalen zijn, moet juist de overheid getuigen van visie op die ontwikkeling, waarbij de kwaliteit van het individuele leven voorop staat. Wat niet betekent dat altijd, alles, overal geautomatiseerd en gedigitaliseerd moet worden. En wanneer dat wel gebeurt, moet voldoende draagvlak aanwezig zijn binnen de volksvertegenwoordiging. En wanneer dat er is, moet de overheid met de beste experts werken om er vooraf voor te zorgen dat het project gaat slagen, gaat werken, en niet onnodig veel geld gaat kosten.