Open brief ONL voor Ondernemers: van steun naar herstel voor het MKB

Geachte leden van het kabinet,

Het einde van de coronapandemie lijkt mogelijk in zicht te komen. Het is uiteraard goed nieuws dat de horeca en cultuursector weer open mogen. Veel ondernemers, met name in de horeca, cultuur- en evenementensector, staan namelijk al twee jaar lang in de overlevingsmodus. Tegelijkertijd wil ONL voor Ondernemers dit kabinet alvast waarschuwen: juich niet te vroeg. Nu moeten we ons gaan richten op een krachtig herstelbeleid. Er is namelijk een steeds grotere tweedeling aan het ontstaan in de economie. Met enerzijds de ondernemers die niet of nauwelijks negatieve gevolgen ervaren van corona of er zelfs van profiteren. En anderzijds de groep ondernemers die met de verschillende lockdowns en corona- maatregelen klap na klap hebben gekregen de afgelopen twee jaar.

Die laatste (grote) groep ondernemers ziet nog steeds de omzet verdampen, de schulden nog meer oplopen, vaste gasten verdwijnen en zij moeten soms zelfs (nogmaals) met privévermogen bijspringen om de financiële gaten te dichten. Zelfs wanneer alle coronamaatregelen zijn opgeheven zijn deze ondernemers er nog (lang) niet. Deze groep moet worden geholpen bij het herstel en met het maken van de inhaalslag om de economische tweedeling tegen te gaan en zelfs te verkleinen.

De afgelopen twee jaar heeft het kabinet ondernemers met behulp van steunmaatregelen overeind gehouden. Nu moeten we toe naar een andere manier van steun, in de vorm van een MKB-herstelplan. Op korte termijn moeten ondernemers in de horeca, cultuur- en de evenementensector worden geholpen. Anders bestaan deze bedrijven morgen niet meer. Het is cruciaal dat, in deze nieuwe fase van de coronacrisis, dus de aandacht verschuift van de coronasteunpakketten naar het opstellen en uitvoeren van een herstelplan voor Ondernemend Nederland.

Kom nu vooral niet met grote vergezichten. Ondernemers zijn helemaal niet bezig met waar ze over vijf of over tien jaar willen staan. Dat kunnen ze zich niet permitteren. Kom met oplossingen voor morgen. Uiteraard denkt ONL graag proactief mee over een passend herstelplan voor het MKB. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het volgende:

• Overheid, ga proactief naast de ondernemer staan. Corona gaat niet meer weg. Het gevolg daarvan is dat sommige bedrijfsmodellen niet meer rendabel zijn. De KvK heeft de MKB Diagnosetool op zijn website geplaatst. Deze tool geeft ondernemers, die getroffen zijn door corona, inzicht in de toekomstbestendigheid van hun bedrijf. Harstikke handig, maar veel ondernemers weten deze tool nog niet te vinden. Anderen doorlopen de tool, maar weten vervolgens niet welke volgende stap ze moeten nemen. Hier valt als overheid nog een wereld te winnen. Ook helpt het als de overheid zelf contact opneemt met ondernemers die in de schulden zitten. Gemeente Utrecht laat zien dat proactief ondernemers benaderen zeker helpt, omdat veel ondernemers vanwege schaamte niet om hulp durven te vragen.

• Zet een loket op voor begeleiding van ondernemers die tegen coronaschulden aanhikken. Belastingschulden, andere zakelijke schulden en privéschulden lopen nu nog dwars door elkaar heen. Pas door het te bundelen en door een persoonlijk plan van aanpak te maken voor alle lopende schulden is ook het perspectief voor de ondernemer duidelijk. In de stap naar een dienstbare overheid biedt dit ondernemers die dit willen duidelijkheid en geeft het schuldeisers beter inzicht in het terugbetalingstraject.

• Geef ondernemers time-out van definitieve vaststelling en terugbetalen van coronasteun en doe onderzoek naar een effectieve aanpak naar de afwikkeling van steunrondes. Het definitief vaststellen en/of terugbetalen van steungelden zoals de NOW en de TVL zorgt op dit moment voor veel problemen en leidt ondernemers gigantisch af van het ondernemen en het willen vooruitkijken. Er zijn ondernemers die nu steun aanvragen en tegelijkertijd geld over de 1^e steunronde moeten terugbetalen (zonder dat ze dit geld hebben). Anderen komen niet uit de administratie. Geef ondernemers die dit willen allereerst een adempauze. Gebruik als overheid die tijd om onderzoek te doen naar de afwikkeling van de coronasteunpakketten. Dit moet voor alle steunrondes ordelijk en effectief gebeuren, zonder dat dit ondernemers te veel tijd gaat kosten. Voorkom dat ondernemers straks nog vijf tot tien jaar bezig zijn met de definitieve vaststelling van alle rondes aan steun die zijn verleend.

• Geef meer aandacht voor de mentale gezondheid van ondernemers. De coronamaatregelen zijn de afgelopen twee jaar vrij ad-hoc genomen. Bij ondernemers is de weerbaarheid nu op. Gemeenten fungeren als eerste aanspreekpunt voor ondernemers en inwoners. Stimuleer gemeenten om actief in gesprek te gaan met ondernemers over mentale knelpunten. Er is inmiddels ook een landelijke noodlijn voor mkb’ers, mede opgericht door ONL. Dat ondernemers behoefte hebben aan zo’n hulplijn blijkt wel uit het aantal mensen dat belt. Als er ernstige psychische problemen zijn wordt er doorverwezen naar de huisarts of de zelfmoord- preventielijn 113. Kortom, de overheid dient de mentale problemen die bij ondernemers spelen absoluut niet te onderschatten.

• Introduceer de win-win-regeling als fiscale maatregel om de liquiditeitspositie van onder- nemers te vergroten. Het gaat hier dus over het kasgeld, het geld op de bankrekening en eventueel andere beschikbare activa van ondernemers. Met het aantrekken van geld via vrienden en/of familie vergroot je, behalve het eigen vermogen, ook de investeringsruimte voor ondernemers.[1]

• Stel het terugbetalen van belastingschulden uit. Ondernemers starten op 1 oktober 2022 met het terugbetalen van de belastingschuld. Dat is al over 8 maanden, terwijl op dit moment veel ondernemers nog te maken hebben met schulden en minder of geen omzet. ONL snapt dat ondernemers moeten terugbetalen en dat de schuld niet tijden boven de markt kan blijven hangen, maar op deze korte termijn starten met het terugbetalen van de schulden is voor een deel van de ondernemers niet reëel. Op de middellange termijn moet er zelfs een oplossing komen voor al die ondernemers die waarschijnlijk nog jaren nodig hebben om de achter- stallige belastingenbetalingen weg te werken.

• Zorg dat ondernemers zich de crisis uit kunnen investeren, door bijvoorbeeld een extra investeringsaftrek te introduceren. Zorg als overheid in ieder geval dat je ondernemers prikkelt om toch weer te gaan investeren en vooruit te kijken. Dit ondanks de veelal moeilijke financiële situatie waarin bedrijven zich bevinden. Voorkom daarmee dat de investeringsbereidheid, en daarmee de economie en ons eigen innovatievermogen, stilvalt. Een gezonde economie zorgt er ook voor dat de kosten van de steunpakketten weer gedempt worden.

• Maak stoppers-lening mogelijk. Bij een stoppers-lening neemt de overheid de schuld van de ondernemer over en kan deze op die manier zijn crediteuren terugbetalen, waardoor de ondernemer nog maar één schuldeiser houdt: de overheid. Dit maakt de situatie voor alle partijen overzichtelijker. Onder de juiste voorwaarden lopen de kosten voor de stoppende ondernemer niet te hoog op. Daarnaast worden andere crediteuren ontzien en komen andere bedrijven niet in de problemen.

• Creëer MKB Herstelfonds. Door het terugbetalen van steun en openstaande schulden kan de coronacrisis voor het MKB nog jaren het economisch herstel en de groei dempen. Het is belangrijk dat ondernemers zo snel mogelijk weer kunnen investeren en groeien. ONL pleit er daarom voor om een herstelfonds voor het MKB in het leven te roepen. Met een goede betalingsregeling voor de ontvangen coronasteun bied je het MKB perspectief en komen ondernemers beter uit deze onverwachte crisis. Overigens hebben veel bedrijven een negatieve balans en dus veel moeite om geld aan te trekken. Banken zijn doorgaans terughoudend met het nemen van risico’s. Non-bancaire financiers zijn daarentegen eerder geneigd om krediet snel toegankelijk te maken voor ondernemers die dit hard nodig hebben. De overheid kan deze vorm van kredietverlening stimuleren door, onder het MKB Herstelfonds, extra financiering en steun voor non-bancaire financiers versneld beschikbaar te stellen.

• Eén van de grootste uitdagingen voor ondernemers is op dit moment het personeelstekort. Door de lange periode van onzekerheid (gesloten/open/open met beperking) zijn veel medewerkers in onder meer de horeca en evenementensector van baan veranderd. Geef als overheid ondernemers een steuntje in de rug door hen actief te begeleiden en te voorzien van informatie over de krappe arbeidsmarkt. Investeer bijvoorbeeld in samenwerkingsverbanden tussen onderwijsinstellingen, overheden en branches met grote tekorten om de personeelstekorten terug te dringen. En ondersteun ook andere succesvolle initiatieven, zoals open hiring. Bij open hiring melden mensen die een baan willen zich rechtstreeks aan voor een vacature. Ze hoeven geen sollicitatiegesprek te voeren en opleiding, ervaring en arbeidsverleden tellen niet mee. Wie interesse heeft, komt op een lijst, en zo gauw er een plek is, kun je aan de slag. Dit kan de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt verkleinen.

Tot slot: voorkom dat Nederland alsnog in een nieuwe lockdown verzeilt raakt wanneer het aantal coronabesmettingen c.q. ziekenhuisopnames onverhoopt toch te veel toeneemt. De financiële en mentale weerbaarheid bij ondernemers is echt definitief op.

ONL gaat graag met dit kabinet in gesprek om serieus werk te maken van een MKB-herstelplan. Bovenstaande concrete plannen bieden hiertoe een eerste opstap die wij graag nader uitleggen.

Met ondernemende groet,

Hans Biesheuvel

Voorzitter ONL voor Ondernemers