Experts: Omscholing is cruciaal in huidige arbeidsmarkt
Om de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt te verbeteren moet echt werk worden gemaakt van een ‘leven lang leren’: ofwel omscholing en bijscholing gedurende de hele loopbaan. Ook moeten mensen die langs de zijlaan staan veel sneller naar scholing en een baan worden begeleid. Dat stelden Maurice Limmen (voorzitter Vereniging Hogescholen) en ROC Mondriaan-bestuurder Hans Schutte tijdens de vierde editie van ArbeidsmarktPoort in Nieuwspoort in Den Haag. “Hierbij is wel sturing nodig van de politiek. Die moet de koers uitstippelen”, stelde Schutte.
Het zogeheten LLO (Leven Lang Ontwikkelen) is te veel een papieren tijger, volgens Limmen. “Er komt weer een akkoord, maar de overheid moet nu ook echt specifiek taken gaan beleggen.” “Er moet echt gas worden gegeven op dit dossier”, vulde Schutte aan. Tweede Kamerlid Mikal Tseggai (GroenLinks-PvdA) heeft het gevoel dat het thema niet ‘heel hoog op de politieke agenda staat, maar dat zou wel moeten’. Ze geeft als voorbeeld haar vader die jarenlang als bagagebandmedewerker werkte bij Schiphol, maar vanwege de fysieke zwaarte van dit beroep de kans kreeg van zijn werkgever om zich om te scholen tot beveiliger. “De hamvraag is ‘wie gaat dit soort omscholingstrajecten betalen?’”
Sectoren veranderen
Ondertussen is er een groot tekort aan handjes in vele sectoren. Die staan volgens de ROC Mondriaan-bestuursvoorzitter te springen om arbeidskrachten en studenten die werken met leren combineren. “Werkgevers kloppen massaal bij ons aan. Het probleem is nu dat er vaak te weinig tijd is bij kleinere bedrijven voor de begeleiding op de werkvloer. We onderzoeken nu of wij zelf een begeleider kunnen neerzetten bij bedrijven.” Ook doet ROC Mondriaan een duit in het zakje door duizend mensen die nu langs de zijlijn staan te enthousiasmeren voor omscholing richting de techniek in verband met Project Beethoven. De microchipindustrie kampt met grote personeelstekorten en ook vanuit de regio wordt er hard aan getrokken om de benodigde mensen aan te trekken. “Dat doen we met het bedrijfsleven samen”, vertelde Schutte. “Ik geloof er echt in dat wij als regio hierin iets kunnen betekenen”
Limmen stelt dat ondanks dat technische opleidingen niet erg populair zijn, scholen zoveel mogelijk technische vakken verwerken in andere opleidingen zodat veel studenten toch aan de slag kunnen in de techniek. “Maar er liggen veel uitdagingen in de toekomst. Denk aan de autobranche, die zich enorm ontwikkelt. Over tien jaar rijden we waarschijnlijk in totaal andere auto’s. Door nauw op te trekken met werkgevers kunnen we onze opleidingen snel aanpassen. Anders is wat je de student nu leert over drie of vier jaar achterhaald.”
Toeslagenstelsel belemmerend
Ook de overheid moet gerichter gaan sturen om de arbeidsmarkt vlot te trekken; denk aan een kritische blik op het toeslagenstelsel, vinden de onderwijsexperts. “De salarissen voor leerkrachten in het primair onderwijs zijn flink verhoogd, maar het effect hiervan is dat zij minder zijn gaan werken, omdat toeslagen verminderen door een hoger loon”, wijst Schutte. Hij zag hetzelfde effect bij een omscholingstraject tot schilder bij ROC Mondriaan. “Sommige mensen haakten af omdat toeslagen wegvielen.”
Daar hamerde ook Erik Ziengs, voorman ONL, op die in de zaal zat. “Toeslagen belemmeren mensen om aan het werk te gaan of meer te gaan werken. We weten dit probleem prima te benoemen, maar nog altijd is er niets gebeurd om dit aan te pakken.” Mede hierdoor is Nederland ‘kampioen deeltijdwerken’, stellen de experts. Ook het feit dat de huidige generatie jongeren meer tijd wil voor privézaken zorgt ervoor dat tekorten op de arbeidsmarkt moeilijker worden opgelost. “Daarom moet de jeugd ook samen met werkgevers en de politiek om tafel zitten op dit dossier: we moeten dit samen doen”, vindt Tseggai. De langstudeerboete die het nieuwe kabinet wil invoeren voor studenten die langer doen over hun studie, baart onderwijsexperts zorgen. NSC-Tweede Kamerlid Rosanne Hertzberger legt uit waarom dit wel verstandig is. “Vijftig procent van de studenten rondt hun opleiding niet op tijd af. Dat zorgt er ook voor dat zij zich extra in de schulden steken en hierdoor kunnen zij eerder aan de slag gaan op de arbeidsmarkt.”
Schutte ziet ook veel heil in de grote groep mensen met een uitkering die niet actief zijn op de arbeidsmarkt, maar mogelijk wel inzetbaar zijn na een omscholingstraject. “Bijna een half miljoen mensen zit op de bank: dat
blijft gek.” Daar is VVD Tweede Kamerlid Daan de Kort het mee eens. “We moeten niet alleen kijken naar wat deze mensen niet kunnen, maar juist naar wat zij wel kunnen. Daarbij moet worden ingezet op omscholing of bijscholing naar een baan in tekortsectoren.”
De volgende editie van ArbeidsmarktPoort vindt in het voorjaar van 2025 plaats. Het tweejaarlijkse arbeidsmarktdebat is een initiatief van ONL voor Ondernemers, de Bovib (branchevereniging voor intermediairs en brokers) en de VvDN (branchevereniging voor detacheerders).
